Historia e jashtëzakonshme Isa Boletinit: Si e dëboi konsullin rus nga Mitrovica

Isa Boletini ishte një figurë e rëndësishme kombëtare, i cili iu gjend afër Ismail Qemajlit në procesin e shpalljes së pavarësisë.

Në emisionin “Dosja Historike”, që transmetohet në RTV Dukagjini historianët dhe pasardhësi i Isa Boletinit rrëfejnë veprimtarinë e tij atdhetare.

“Isa Boletini ka marrë pjesë për herë të parë në betejën e Slivovës qysh në moshën 18 vjeçare. Në histori ka hyrë me gardën e tij e cila njihet si garda e parë e Ismail Qemajlit. Pra trupat e Isa Boletinit ishin trupat e parë që i bënë sigurinë Ismail Qemajlit”, deklaron historian Frashër Demaj.

Historianët janë unik sa i përket rolit të tij gjatë shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.

“Roli i tij ishte shumë i madh sepse mos të ishte Isa dhe luftëtarët e tij të Kosovës ndoshta nuk do ta kishim edhe shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë. Ai gjithmonë kishte rreth vetes mbi 500 nga djemtë më të mirë të Kosovës”, thotë historiani Shkodran Imeraj.

Përpos që Isa Boletini njihej në trojet shqiptare për kontributin e tij në çështjen kombëtare, ai njihej edhe në rrafshin ndërkombëtar për disa episode.

“Isa Boletini njihet për disa momente të caktuara historike. Ai u bë i njohur kur në vitin 1902 kishte kundërshtuar fuqishëm vendosjen e një konsulli rus në Mitrovicë. Atij iu krijua dosja në “Portën e Lartë” si një person që iu kundërvihet fuqive të mëdha siç ishin Rusia apo Perandoria Osmane në atë kohë. Vendosja e konsullit rus në atë kohë paraqiste rrezik për Kosovën dhe shqiptarinë në atë kohë. Nga ajo kohë figura e Isës u ndërkombëtarizua, ku më pas u internua dhe u dënua me vdekje. Sipas disa të dhënave ai u dënua deri në pesë herë me vdekje”, thotë profesori i historisë, Enis Kelmendi.

Stërnipi i Isa Boletinit ka ruajtur disa të dhëna të rëndësishme për të bëmat e një prej figurave më të ndritura shqiptare.

“Ne kemi trashëguar një dokumentacion nga këshilltari i Isës, Tafil Boletini. Unë jam brezi i tretë i Isa Boletinit dhe historinë e tij e kam mësuar në shtëpi nga sekretari dhe nipi i Isës, Tafil Boletini”, thotë Gazmend Boletini.
Pasardhësi i Isës thotë se ka marrë shumë dokumente arkivore për stërgjyshin në Turqi.

“Të gjithë shqiptarët që kishin telashe i drejtoheshin shtëpisë së Isa Boletinit. Shtëpia e tij ku ka qëndruar në Beshiktash ishte njëlloj ambasade. Turqia e mbante Isën për shkak se ai ishte një kundërshtarë i Rusisë, mirëpo me fillimin e luftës mes Turqisë dhe Japonisë ai në vitin 1906 kthehen në Kosovë, ku edhe këtu shkaktohen lëvizje”.

Historiani Frashër Demaj ka thënë se bashkëpunimi i Isa Boletinit me Perandorinë Osmane ishte i natyrshëm pasi nuk kishte mundësi tjera të çohet para çështja shqiptare.

“Është e vërtet se Isa Boletini bashkëpunoi me osmanët, pasi në situatën që ndodheshin shqiptarët nuk mund të zhvilloheshin të izoluar. Ai bashkëpunoi me osmanët edhe kundër serbëve dhe malazezëve. Bashkëpunimet kanë qenë në interesa të përbashkëta dhe asesi ai nuk ka qenë shërbetor i ndokujt”, thotë Demaj.

Profesori i historisë Enis Kelmendi thotë se Isa Boletini nuk u shantazhua nga askush dhe ai në raportin mes serbëve dhe osmanëve zgjodhi të jetë neutral.

Historiani Frashër Demaj thotë se pas ardhjes së xhonturqve në pushtet, Isa Boletini arriti ti bashkojë shqiptarët e Kosovës për tu kundërvënë pushtetit të turqve të rinj.

Isa Boletini u vra nga serbo malazezët në afërsi të Podgoricës.

“Pas shpërthimit të Luftës së Parë Botërore, Isa Boletini nuk u ndie i sigurt as në Kosovë e as në Shqipëri dhe vendosi të shkojë në Podgoricë, pasi aty e kishte konsullatën Austro-Hungaria. E ky vend në atë kohë kishte simpati për Isa Boletinin dhe shqiptarët”, tregon Shkodran Imeraj.

Në vrasjen e Boletinit ishin të implikuara personalitete nga Mali i Zi, pasi ata e donin Isën të vdekur.

“Dy orë para ardhjes së Austro-Hungarezëve u vra Isa Boletini. Po të arrinin ato trupa situata do të ishte ndryshe pasi Boletini do të kishte mbrojtjen e Austro-Hungarezëve. Trupat malazeze e kanë vrarë befasisht në pabesi Isa Boletinin në urën e Ribnicës, kur ai me shokët e tij po kalonte andej”, tregon Frashër Demaj.

Isa Boletini kishte lënë pesë djem dhe nëntë vajza, të cilët sot janë të shpërndarë në të gjitha anët e botës.

“Pas ardhjes së komunistëve familja e Isa Boletinit u përndoq dhe u detyruan të emigrojnë në të gjitha anët e botës. Sot në Kosovë jam kthyer vetëm unë ku ushtroj punën e ciceronit në kompleksin e kullave të tij”, shprehet Gazmend Boletini, pasardhës i Isa Boletinit.