Ismail Qemal Bej Vlora i njohur thjesht si Ismail Qemali

Më 16 janar 1844, në Vlorë lindi Ismail Qemal Bej Vlora, diplomati shqiptar, politikani, rilindasi, burrë shteti dhe babai themelues i Shqipërisë moderne. Autori kryesor i Deklaratës së Pavarësisë, i cili më pas shërbeu si Kryeministri i parë dhe Ministri i Jashtëm i Shqipërisë gjatë periudhës 1912-1914.

U kthye pas Revolucionit të 1908, kur nisi periudha e dytë kushtetuese e perandorisë dhe u zgjodh deputet. Shumë shpejt vërejti rritjen e tensioneve nga Xhonturqit dhe kundërshtoi fushatat që ndërmorën ndaj vilajeteve shqiptare. Bashkëpunoi për kryengritjen përfundimtare të vitit 1912 në ujdi me kolegët shqiptarë në parlament pa dallim partie që çoi në njohjen e Vilajetit Shqiptar. Me fillimin e Luftës së Parë Ballkanike u nis nga Stambolli drejt Vjenës për të kërkuar garanci për pavarësimin e Shqipërisë.

Vinte nga familjet më të hershme të oxhaqeve bejlere, por degëzimi i tij nuk qe aq i kamur që nga kryengritjet e Tanzimatit ku u përfshi i ati. I përkrahur nga farefisi i tij, u shkollua dhe nisi karrierën si nëpunës civil i perandorisë. Pasi u mor nën patronazh nga sadrazemi i ardhshëm Mid’hat Pasha, fitoi përvojë në nivelet më të larta të administratës shtetërore osmane, nga zbatimi në terren i Tanzimatit e deri duke kontribuar në hartimin e Kushtetutës Osmane. Duke parë ngërçet e vazhdueshme dhe duke e ndjerë veten të rrezikuar nga bindjet e veta, iku në syrgjyn.

Ismail Qemali ne mosh te re

Në vitin 1877, Ismaili dukej se ishte në prag të funksioneve të rëndësishme në administratën osmane, por kur Sulltan Abdulhamidi II e shkarkoi Midhatin si kryeministër, Ismail Qemali u dërgua në mërgim në Anadollin perëndimor, megjithëse Sulltani më vonë e tërhoqi atë dhe e bëri guvernator të Bejruti. Qemali në vitin 1892 i paraqiti sulltanit një plan për një Konfederatë Ballkanike.Ai përfshinte një marrëveshje midis shteteve ballkanike dhe perandorisë, të lidhura përfundimisht me mbrojtje reciproke dhe zhvillim ekonomik të marrëveshjeve të burimeve brenda një shteti të unifikuar të Lindjes së Madhe me Perandorinë Osmane si qendër dhe kthimin e kufijve të vjetër.

Në këtë kuadër, Shqipëria si Maqedonia nuk trajtohej si shtet më vete, por si pjesë e shtetit osman.Me kalimin e kohës, rekomandimet e tij politike liberale bënë që ai të binte sërish në favorin e Sulltanit.Qemali ishte i vetëdijshëm se perandoria ishte afër ndërhyrjes së Fuqive të Mëdha për shkak të krizës armene të vitit 1895.Abdulhamidi II i dha Qemalit postin e guvernatorit (vali) të Tripolit, por postin e lartë ai e shihte si internim.

Ismail Qemali 1890

Në maj 1900 Ismail Qemali hipi në jahtin e ambasadorit britanik, kërkoi azil dhe u largua nga perandoria ku për tetë vitet e ardhshme jetoi në mërgim.Qemali u nis për në Athinë dhe lëshoi ​​proklamata ku shpjegonte braktisjen e shërbimit ndaj perandorisë, ndërkohë që autoritetet osmane ishin të mërzitur me ikjen e tij. Interesimi i tij për çështjen shqiptare ishte i kufizuar derisa këto ngjarje dhe pjesëmarrja e Qemalit në lëvizjen kombëtare shqiptare shihej si një pasuri në qarqet shqiptare që do të sillte prestigj dhe do të ndikonte tek shqiptarët myslimanë për të mbështetur çështjen.

Ai gjithashtu punoi për të promovuar sundimin kushtetues në Perandorinë Osmane.Në Paris u takua me Faik Konicën dhe të dy krerët punuan së bashku për një kohë të shkurtër për çështjet shqiptare nëpërmjet botimeve të gazetave ku Qemali bënte thirrje për bashkim shqiptar, zhvillim ekonomik, përparim dhe paralajmërim për rreziqet e ardhshme të nënshtrimit nga shtetet ballkanike.

Dyshja u përplasën pasi Qemali e kishte të vështirë të punonte me Konicën, ndërsa Konitza e gjeti fokusin e tij për të qenë politikan dërrmues dhe nuk e miratoi politikën e tij pro-greke.Qemali vazhdoi të themelojë gazetën Selamet (Shpëtimi) që botohej në turqishten osmane, shqipe dhe greqisht, e cila kërkonte bashkëpunim midis shqiptarëve dhe grekëve, për shkak të interesave të njëjta gjeopolitike të të dy popujve.Disa veprimtarë shqiptarë të përfshirë në lëvizjen kombëtare i konsideruan këto pikëpamje si të dyshimta dhe një instrument të politikës greke që bënte që popullariteti i tij të zbehej tek shqiptarët.